Πρόγραμμα 2013-2014

Προγραμμα 2013 - 2014

Ημερομηνία
Τίτλος Εισηγητής Βιβλίο Συγγραφέας
30 Οκτωβρίου
Μία μυθιστορηματική αναζήτηση
της εξήγησης των πάντων
Αβραάμ Αποστολακάκης
Μαγεία Αγάπη Νοσταλγία
Αβραάμ Αποστολακάκης
20 Νοεμβρίου
Γνωρίζουν οι μαθηματικοί με τι ασχολούνται;
Νίκος Φωτιάδης
Η φύση και η δύναμη των μαθηματικών
Davis M. Donald
18 Δεκεμβρίου
Επιστήμη και Μουσική
Μία ετερόκλιτη σχέση
Βαγγέλης Καραφυλλίδης
Science and Music
Sir James H. Jeans
15 Ιανουαρίου
Λευκές Νύχτες
Δημήτρης Τζελέπης
Λευκές Νύχτες
Φ. Ντοστογιέφσκη
12 Φεβρουαρίου
Ιστορία και τέχνη του σκακιού
Κώστας Μαρκίδης
1.Σκάκι και κουλτούρα
2.Σκάκι και σύγχρονη κοινωνία
1.Χ. Κεφαλής
2.Η. Κουρκουνάκης
5 Μαρτίου
Πέτρα, μελάνι, μολύβι, pc
Άλκης Συμεωνίδης
Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού
Τεύκρος Μιχαηλίδης
26 Μαρτίου
Ηθεραπεία ψυχικού τραύματος με τη μέθοδο EMDR
Χρήστος Σερμπέζης

EMDR: The Breakthrough Therapy for Overcoming Anxiety, Stress and Trauma
Francine Shapiro, Margot Silk Forrest

Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2009

Αποσπάσματα από το βιβλίο "Η απολογία ενός μαθηματικού" που θα παρουσιαστεί στις 21 Ιανουαρίου

"...Yπάρχει κάποιος λόγος με βάση τον οποίο μπορώ να ισχυριστώ ότι η ζωή μου ήταν λιγότερο μάταιη; Μου φαίνεται πάλι ότι υπάρχει μία μόνο δυνατή απάντηση: ναι, ενδεχομένως, αλλά, αν είναι έτσι, για έναν μόνο λόγο:
Δεν έχω ουδέποτε κάνει κάτι ‘χρήσιμο’. Καμμία δική μου ανακάλυψη δεν έχει κάνει, ή είναι πιθανό να κάνει, άμεσα ή έμμεσα, για καλό ή κακό, την παραμικρή διαφορά στις συνθήκες ζωής στον κόσμο.
Έχω βέβαια βοηθήσει στην εκπαίδευση άλλων μαθηματικών σαν εμένα, που η εργασία τους υπήρξε, στο πλαίσιο της δικής μου συμβολής, εξίσου άχρηστη όπως η δική μου. Κρίνοντας με βάση όλα τα πρακτικά πρότυπα, η αξία της μαθηματικής μου ζωής είναι "μηδέν". Εκτός μαθηματικών, η ζωή μου είναι τετριμμένη ούτως ή άλλως. Μετά βίας λοιπόν έχω μία μόν ο ευκαιρία να δραπετεύσω απο την ετυμηγορία της πλήρους ασημαντότητας, όσον αφορά το αν έχω δημιουργήσει κάτι άξιο λόγου. Το ότι έχω δημιουργήσει "κάτι" είναι αναμφισβήτητο: το ζήτημα είναι η αξία του.
Η περίπτωση της ζωής μου , όπως και τόσων άλλων παρόμοιων μαθηματικών, είναι η εξής: έχω προσθέσει "κάτι" στη γνώση, και βοήθησα άλλους να προσθέσουν περισσότερα. Αυτό το "κάτι" έχει μία αξία που διαφέρει μόνο σε βαθμό, και όχι σε είδος, απο εκείνες τις δημιουργίες των μεγάλων μαθηματικών, ή οποιωνδήποτε άλλων καλλιτεχνών, μικρών ή μεγάλων, που έχουν αφήσει πίσω τους κάποιο είδος μνημείου."
A Mathematician's Apology (November 1940)

"Τον Αρχιμήδη θα τον θυμούνται όταν ο Αισχύλος ξεχαστεί, επειδή οι γλώσσες πεθαίνουν αλλά οι μαθηματικές ιδέες όχι. Η ‘αθανασία’ μπορεί να είναι ανόητη λέξη, αλλά πιθανότατα ο μαθηματικός έχει την καλύτερη ευκαιρία του οτιδήποτε μπορεί αυτή να σημαίνει"

Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2009

Η αυτοβιογραφία του φωτός - "Γεννήθηκα πριν από αιώνες αιώνων, σε έναν Χώρο όπου δεν υπήρχε χώρος, και σε έναν Χρόνο όπου δεν υπήρχε χρόνος..."

"...Με ένα περίεργο ωστόσο τρόπο, αισθάνομαι ότι προϋπήρχα της γενέσεώς μου. Κι ενώ από τότε όλα έχουν αλλάξει, εγώ αισθάνομαι ότι τίποτε δεν αλλάζει. Η παρουσία μου μετρά το αιώνιο.
Δεν αξίζει άλλωστε να συζητά κανείς για πράγματα -την γένεσή μου και την γένεση του Κόσμου- που προκαλούσαν ανέκαθεν διαμάχες. Αυτό που ενισχύει την αυτοπεποίθησή μου είναι ότι η παρουσία μου έμοιαζε πάντοτε πρωταρχική: στους μύθους ή σε ό,τι ονομάζεται επιστήμη, στα έργα των θνητών αλλά και στις θρησκείες, το φως έπαιζε πάντοτε ρόλο ιδιαίτερο. Κατά καιρούς πολλοί διερωτήθηκαν για την φύση του, και άλλοι πάλι έμειναν απλώς στον θαυμασμό και την αποδοχή... Εγώ λοιπόν, που είμαι το παλαιότερο, το αρχέγονο φως, ήρθε η ώρα να μιλήσω λίγο για τον εαυτό μου".
Με αυτά τα λόγια αρχίζει την αυτοβιογραφία του το αρχέγονο φως, που η ανακάλυψή του το 1965 υπήρξε από τις σημαντικότερες στην ιστορία της κοσμολογίας. Πριν δώσει τον λόγο στο ίδιο το φως, ο γνωστός συγγραφέας της "Κόμης της Βερενίκης" και των "Κοσμογραφημάτων" παρουσιάζει τους θαυμαστούς τρόπους που μέσω του φωτός η επιστήμη οδηγήθηκε στις πιο σπουδαίες κατακτήσεις της: την θεωρία της σχετικότητας, την κβαντική συμπεριφορά του μικροκόσμου, τις σύγχρονες απόψεις για την γένεση και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Δεν παραλείπει ακόμη να υπογραμμίσει την σημασία του φωτός για την ίδια την ζωή αλλά και την Τέχνη, ενώ αναφέρεται και στις φιλοσοφικές ή θρησκευτικές αντιλήψεις που συνοδεύουν το φως από τους αρχαίους χρόνους. Βιβλίο εύληπτο και πολυσήμαντο, η "Αυτοβιογραφία του φωτός" περιγράφει με απλά λόγια την συναρπαστική περιπέτεια της σύγχρονης επιστήμης, και απλώς ζητά από τον αναγνώστη να διαβαστεί "πρώτα με τον νου και, ύστερα ή παράλληλα, με την ψυχή".

Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2009

Λίγα λόγια για το βιβλίο "Αϊνστάιν - Πικάσο" που θα παρουσιαστεί στις 26 Νοεμβρίου

Ο Μίλερ, δεν έχει καμία απολύτως διάθεση να γράψει ακόμα μία βιογραφία για τις προσωπικότητες του Αϊνστάιν και του Πικάσο. Ούτε να περιοριστεί σε στιγμές της οικογενειακής τους ζωής που να αποκαλύπτουν πόσο καλοί ή κακοί σύντροφοι ήταν. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος από την αρχή: να οργανώσει ένα στρογγυλό τραπέζι, όπου συνομιλώντας οι δύο τους να οδηγηθούν στις ίδιες προβλέψεις ξεκινώντας από την ίδια αφετηρία και χρησιμοποιώντας ο καθένας τα δεδομένα και τη γλώσσα του τομέα του. Ώστε να αναδειχθεί η σπουδαιότητα της δημιουργικότητας και ο πνευματικός κάματος που συνοδεύει οποιαδήποτε σημαντική καινοτομία.

Ξεδιπλώνοντας τις παράλληλες ζωές τους μεταξύ 1900 και 1910, όπου αμφότεροι κατέληξαν σε δύο σπουδαίες ανακαλύψεις ο Μίλερ επιτυγχάνει να μας προικίσει με τα στοιχεία που μας πείθουν πως οι δύο επιδίωκαν να αναπαραστήσουν την πραγματικότητα με έναν τρόπο διαφορετικό, ρηξικέλευθο, επαναστατικό. Ο Πικάσο με τις Δεσποινίδες της Αβινιόν θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να εισαχθεί δυναμικά η τέχνη στον 20 αιώνα, αλλάζοντας τις μέχρι τότε ισορροπίες και οδηγώντας σε νέους δρόμους αφαίρεσης. Ο Αϊνστάιν με τη Θεωρία της Σχετικότητας έθεσε σε αμφισβήτηση τις κυρίαρχες απόψεις και αναγκάστηκε να υπερβάλλει εαυτό ώστε να κατορθώσει να πείσει για τα επιτεύγματά του. Όπως λέει ο Μίλερ: "Ο Αϊνστάιν και ο Πικάσο, κατάφεραν κάτι εντελώς νέο επειδή αναζητούσαν την αλήθεια πέρα από τα φαινόμενα".

Η προσωπική τους ζωή, σε αρκετά σημεία θα μπορούσε να κυλάει παράλληλα ενώ σε κάποια άλλα να δημιουργεί απλά τομές. Επιδίωκαν να προκαλούν το ενδιαφέρον, να αντιδικούν, ενίοτε να κλείνονται στον εαυτό τους μέχρι να κατορθώσουν αυτό το οποίο είχαν οραματιστεί. Όπως υποστηρίζει ο Μίλερ και οι δύο ήξεραν που ήθελαν να φτάσουν, απλώς προσπαθήσουν να βρουν τον τρόπο. Φαίνεται πως όλα ήταν θέμα αισθητικής, αντίληψης του χώρου και του χρόνου, ανάγκης για πρωτοτυπία, μία εσωτερική ενόρμηση που κατεύθυνε τις ψυχές και το μυαλό τους.

Στο βιβλίο παρελαύνουν πλήθος φιλοσόφων, ποιητών, διανοητών, κριτικών τέχνης, επιστημόνων, όπως ο Ανρί Πουανκαρέ οι ιδέες του οποίου φαίνεται να αποτελούν κομβικό σημείο και για τους δύο. Ο Μίλερ με στοιχεία από επιστολές, βιβλία, δημοσιεύσεις, μαρτυρίες, φωτογραφίες εντοπίζει το συνδετικό κρίκο των δύο, εκεί που προηγούμενες προσπάθειες είχαν οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Περιγράφει τις συνθήκες που επικρατούσαν στο Παρίσι και στη Βέρνη, τους κύκλους συζητήσεων που είχαν δημιουργηθεί γύρω τους και ουσιαστικά τους βοήθησαν στην περαιτέρω εμβάθυνση των σκέψεών τους. Πάντως παρά το γεγονός ότι και οι δύο κινήθηκαν αφαιρετικά για να πρωτοτυπήσουν, πάντοτε εναντιώνονταν στην απόλυτη αφαίρεση που ακολούθησε των δικών τους ανακαλύψεων. Αντιστάθηκαν στην προσπάθεια που γινόταν για να τους ταυτίσουν με κινήματα, που δεν είχαν καμία σχέση με τις ιδέες τους. Το τίμημα της πρωτοτυπίας ή η αδυναμία κατανόησής από τους επιγόνους τους;

Όσο ενδιαφέροντα είναι όλα αυτά τα στοιχεία που αποκαλύπτουν τη συνάφεια στην προσπάθεια των δύο και περιγράφονται στα επτά κεφάλαια του βιβλίου, άλλο τόσο ενδιαφέρον είναι το τελευταίο κεφάλαιο, το όγδοο όπου ο Μίλερ χρησιμοποιώντας δεδομένα από τη γνωσιακή επιστήμη προσπαθεί να αναδομήσει τις σκέψη τους, ώστε να προτείνει ένα μοντέλο για τη δημιουργικότητα. Σε αυτό σημαντικό ρόλο παίζουν η συνειδητή σκέψη, η ασυνείδητη σκέψη, η φώτιση και η επαλήθευση. Καταλήγοντας μας υπενθυμίζει πως "ο κόσμος μετά τις διαπιστώσεις των Πικάσο και Αϊνστάιν, ποτέ δεν θα είναι ξανά ο ίδιος".

Τρίτη 27 Οκτωβρίου 2009

Αϊνστάιν - Πικάσο: Ο χώρος, ο χρόνος και η ομορφιά

Στις μέρες εκείνες της ευφορίας, στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν όλα έμοιαζαν παντού δυνατά και πραγματοποιήσιμα, ο Αϊνστάιν και ο Πικάσο δεν έκαναν καμία διάκριση ανάμεσα στην προσωπική και την εργασιακή τους ζωή. Από ένα και μοναδικό καζάνι ξεχύνονταν ιδέες που έθεταν σε κίνηση καθετί που ονομάζουμε μοντέρνο.
Αυτή η συναρπαστική παράλληλη βιογραφία του Αλβέρτου Αϊνστάιν και του Πάμπλο Πικάσο σε νεαρή ηλικία επικεντρώνεται στο κλίμα της εποχής και στα μεγαλύτερα επιτεύγματά τους: την ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και τις Δεσποινίδες της Αβινιόν του Πικάσο, τον πίνακα που εισήγαγε την τέχνη στον εικοστό αιώνα. Οι εκπληκτικές αυτές ρηξικέλευθες δημιουργίες ήρθαν σε μια περίοδο που ο Αϊνστάιν και ο Πικάσο δεν ήταν οι διακεκριμένες φυσιογνωμίες που αργότερα έγιναν τόσο οικείες.
Δεν είχαν καν κλείσει τα τριάντα, ήταν άγνωστοι, καβγατζήδες, πάμφτωχοι και επιρρεπείς σε μπλεξίματα.
Για μια περίοδο ο Πικάσο κουβαλούσε ακόμη και το πιστόλι του θεατρικού συγγραφέα Αλφρέντ Ζαρί με άσφαιρα φυσίγγια και πυροβολούσε ανθρώπους που του φαίνονταν υπερβολικά πληκτικοί ή σοβαροί...
Ο σημαντικότερος επιστήμονας και ο σπουδαιότερος καλλιτέχνης του εικοστού αιώνα έφτασαν στην κορύφωση της δημιουργικότητάς τους σχεδόν ταυτόχρονα και κάτω από συνθήκες εντυπωσιακά παρεμφερείς.

Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2009

Μυστικός Δείπνος

Έχει νυχτώσει... Η ομίχλη έχει τυλίξει το Christ΄s College στο Κέμπριτζ... Το τραπέζι για το δείπνο είναι στρωμένο... και όλες οι λεπτομέρειες υπολογισμένες με τη συνήθη βρετανική σχολαστικότητα και ακρίβεια: από τη σειρά με την οποία θα προσέρχονται τα ορεκτικά ως την ποιότητα των πούρων που θα συνοδεύσουν το κονιάκ στο κλείσιμο της βραδιάς...
Οι καλεσμένοι αρχίζουν να κτυπούν την πόρτα και στο κατώφλι κάνουν την εμφάνιση τους ο Λούντβιγκ Βίτγκενσταϊν, ο Τζον Χαλντέιν, ο Έρβιν Σρέντιγκερ, ο Αλαν Τούρινγκ... Οικοδεσπότης ο Τσαρλς Σνόου... Πρόκειται για μια πνευματική φιέστα από κάθε άποψη! Μια μονομαχία γύρω από το αν οι υπολογιστικές μηχανές θα έχουν ποτέ τη δυνατότητα να σκέπτονται όπως οι άνθρωποι και αν θα πρέπει να τους επιτραπεί να το κάνουν. Μια παρτίδα σκάκι με πιόνια τις ιδέες που, πολύ αργότερα, θα οδηγήσουν στην πιο εναγώνια παρτίδα που έγινε ποτέ: άνθρωπος εναντίον υπολογιστή!

Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2009

Ομιλία με τον Γιώργο Γραμματικάκη

Την Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2009, στις 20:00 το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης σε συνεργασία με τη Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Ξάνθης (Δ.Ε.Α.Ξ.) και το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (Ι.Ε.Λ. / Ε.Κ. Αθηνά) οργανώνουν εκδήλωση με καλεσμένο τον Ομότιμο Καθηγητή Φυσικής, τ. πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Γιώργο Γραμματικάκη με θέμα: «Επιστήμη και τέχνη: Δύο παράλληλες που συγκλίνουν»
Στην ομιλία του ο Καθηγητής κ. Γιώργος Γραμματικάκης θα διερευνήσει την σχέση της Επιστήμης με την Τέχνη, και θα επισημάνει τις διαφορές, αλλά και τους ισχυρούς δεσμούς που παρουσιάζουν. Θεωρεί ότι οι θετικές επιστήμες- η Φυσική, η Βιολογία, τα Μαθηματικά- είναι και αυτές μια δυναμική συνιστώσα του πολιτισμού μας. Ενώ όμως φαίνεται ότι κινούνται σε παράλληλες ευθείες με τις άλλες εκφράσεις του πολιτισμού, όπως την Ζωγραφική, την Ποίηση ή την Μουσική, η σύγκλιση τους είναι αίτημα της εποχής, αλλά και ανάγκη μιας καλύτερης παιδείας. Την σύγκλιση αυτή μάλιστα ο Γιώργος Γραμματικάκης προσπαθεί να αναδείξει με το καινούργιο του βιβλίο, τις «Συνομιλίες με το φως». Η ομιλία του διακεκριμένου επιστήμονα και διανοητή διανθίζεται, με την συμβολή και της Λίλας Σωτηρίου, από μουσική, χαρακτηριστικές απεικονίσεις έργων τέχνης, αλλά και εντυπωσιακές εικόνες από την θαυμαστή πορεία των επιστημών.
Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί με την ευγενική υποστήριξη του Golden Car Center και των Εκδόσεων- Βιβλιοπωλείο ΣΠΑΝΙΔΗ, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος, στην καπναποθήκη «Π», στην οδό Καπνεργατών 9 στη Ξάνθη.
Παρατηρητής της Θράκης

Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2009

Η ποίηση του σύμπαντος


Σε αυτό το βιβλίο εξιστορείται η εξέλιξη των μαθηματικών ιδεών που βοήθησαν να αποκαλυφθεί η φύση του παρατηρήσιμου σύμπαντος και να διευρυνθεί η κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει. Ο Robert Osserman οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα συναρπαστικό διανοητικό ταξίδι, που αρχίζει από τους αρχαίους Έλληνες και καταλήγει στις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις, προβάλλοντας την αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται ανάμεσα στη μαθηματική θεωρία και τις προσπάθειές μας να αποκαλύψουμε τα μυστικά του Σύμπαντος.

Τρίτη 5 Μαΐου 2009

Εργαστήρι Λεσχών Ανάγνωσης τον Ιούλιο στη Νάουσα!

Με μεγάλη χαρά σας ανακοινώνουμε τη διοργάνωση του Εργαστηρίου Λέσχών Ανάγνωσης «Ιστορίες Αγνώστων 2009», το οποίο θα λάβει χώρα φέτος για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά στη Νάουσα Ημαθίας στις 8-12 Ιουλίου 2009.
Το Εργαστήρι απευθύνεται κατά προτεραιότητα στους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης, αλλά όχι μόνο. Δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε μαθηματικούς, αλλά και σε φυσικούς, πληροφορικούς, φιλολόγους, βιβλιοθηκονόμους όπως και σε φιλαναγνώστες κάθε λογής, μέσα ή έξω από τη Μέση Εκπαίδευση˙ Όποιον με άλλα λόγια ενδιαφέρεται σοβαρά να ξεκινήσει μια Λέσχη Μαθηματικής Λογοτεχνίας σε χώρους εκπαίδευσης, δουλειάς ή κοινωνικής ζωής.
Το Εργαστήρι σκοπεύει στο να προετοιμάσει καλύτερα τους δημιουργούς καινούργιων Λεσχών, μεταφέροντας τους μέσα από πρωινές διαλέξεις και σεμινάρια όχι μόνο βασικές τεχνικές και εμπειρίες γύρω από τις Λέσχες Ανάγνωσης, αλλά και μια χρήσιμη εισαγωγή σε θέματα μαθηματικής φιλοσοφίας, ιστορίας και σκέψης καθώς και αφήγησης και λογοτεχνίας, που θα βοηθήσουν τους δημιουργούς καινούργιων Λεσχών να καλλιεργήσουν γόνιμο διάλογο και προβληματισμό. Επιπλέον θα υπάρχουν απογευματινές ομάδες εργασίας, όπου κάθε μέλος του Εργαστηρίου θα συμμετέχει σε τέσσερις λέσχες ανάγνωσης δύο διαφορετικών βιβλίων μαθηματικής λογοτεχνίας που κυκλοφορούν στην Ελλάδα (δύο λέσχες ανάγνωσης για κάθε βιβλίο της επιλογής του).
Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να επιλέξουν και να διαβάσουν δύο από τα πέντε βιβλία που θα επεξεργαστούμε φέτος στο Εργαστήρι, προκειμένου να μπορέσουν να συμμετέχουν στις απογευματινές λέσχες ανάγνωσης.
Τέλος οι συμμετέχοντες θα παραλάβουν CD με το υλικό 10 βιβλίων, υλικό το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη λειτουργία μιας λέσχης ανάγνωσης μέσα και έξω από το σχολείο.
Πληροφορίες και Πρόγραμμα: http://www.thalesandfriends.org/gr/index.php?option=com_content&task=view&id=405&Itemid=48

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

Σχετικά με τον Ροδερέρ

Με αφετηρία μια παρτίδα σκάκι όπου ο Ροδερέρ, νεοφερμένος σ' ένα μακρινό αργεντίνικο χωριό, καταφέρνει να νικήσει τον αφηγητή, αρχίζει να ξετυλίγεται η πλοκή του μυθιστορήματος, το σασπένς και η αμφισημία της οποίας κρατούν τον αναγνώστη αιχμάλωτο από την πρώτη σελίδα μέχρι τη δραματική έκβαση.
Οξυδερκής περιγραφή του διανοητικού πάθους δυο νέων με σπάνια ευφυΐα, καθώς και της οικογενειακής και κοινωνικής μιζέριας που το περιβάλλει, το μυθιστόρημα αυτό, προανάκρουσμα της "Ακολουθίας της Οξφόρδης", του πολυδιαβασμένου μυθιστορήματος του Γκιγέρμο Μαρτίνες, αποκαλύπτει ένα συγγραφέα που διεκδικεί μια θέση στον κατάλογο των μεγάλων Αργεντινών συγγραφέων.

Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου 2009

Υπάρχει μία διαφορά

Το βιβλίο του Γκιγιέρμο Μαρτίνες, "η ακολουθία της Οξφόρδης" δεν είναι καθόλου καινούριο και καθόλου άγνωστο...Είναι όμως ένα από τα αγαπημένα μου και - έστω και τώρα με λίγα χρόνια καθυστέρηση - θέλω να γράψω δυο λόγια, πόσο μάλλον που σε λίγο θα παίζεται και ως ταινία του Άλεξ ντε λα Ιγγλέσια. Μια ταινία που θα είναι απλά βασισμένη στο μυθιστόρημα. Το τονίζω, επειδή πιστεύω πως ο σεναριογράφος θα έχει κάνει τις δικές του παρεμβάσεις και θα έχει αποπροσανατολίσει πλήρως την πλοκή στοχεύοντας σε άλλα σημεία, σε πιο "ευπώλητα" κινηματογραφικά τερτίπια, από αυτά που ο Μαρτίνες, ως διδάκτορας ο ίδιος της Λογικής, είχε κατά νου, όταν συνέγραφε το βιβλίο του. Βέβαια δεν μπορώ παρά προβλέψεις να κάνω και δεν είναι καθόλου απίθανο να διαψευσθώ, κάτι που θα ήθελα άλλωστε προκειμένου η ταινία να καταδείξει την ουσία του μυθιστορήματος.
Στην ακολουθία της Οξφόρδης του Μαρτίνες στην οποία ο καθηγητής της Λογικής Σέλντομ, πρωταγωνιστεί μαζί με τον νεαρό αργεντίνο μεταπτυχιακό φοιτητή, που αφηγείται, όλη η ιστορία δομείται πάνω στην αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να προσεγγίσει την Αλήθεια.
Ο Μαρτίνες χρησιμοποιώντας την πυθαγόρεια σέκτα, μια από τις αρχαιότερες προσπάθειες που γίνονται για την ερμηνεία του κόσμου μέσω των ακέραιων αριθμών, με τα μυστικιστικά της σύμβολα και την ιερή τετρακτύ, αντιπαραθέτει την απαγόρευση μεταμόσχευσης ζωτικών οργάνων από τους πυθαγορείους, δεδομένης της πίστης τους στη μετεμψύχωση, με την ανάσταση νεκρών κατά το χριστιανικό δόγμα και τέλος με την υλιστική στάση του συγγραφέα στη μεταθάνατο...ανυπαρξία!
Κι όλα αυτά έχουν κοινή ρίζα, την εναγώνια προσπάθεια της ανθρωπότητας να μάθει την Αλήθεια!
Κι εδώ γίνεται η μεγάλη διαπίστωση πως υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στην αλήθεια και στο κομμάτι της αλήθειας που μπορεί να αποδειχτεί, όπως ακριβώς ερμήνευσε ο Τάρσκι, ένας ήσσονος σημασίας φιλόσοφος από τον κύκλο της Βιέννης, το θεώρημα της μη πληρότητας του Κουρτ Γκέντελ. Όμως ο Τάρσκι δεν είναι παρά ένας από τους πολλούς που κάνει μια τέτοια διαπίστωση. Ο Μαρτίνες κάνει αναφορά και στον Νικόλα Ντε Κούζα (1407-1464), γερμανό θεολόγο, φιλόσοφο και μαθηματικό, ο οποίος ταυτίζει μεταφορικά τον κύκλο με την αλήθεια.
"Οι εγγραφές σε κύκλο κανονικών πολυγώνων με συνεχώς αυξανόμενο πλήθος πλευρών είναι σαν την προσπάθεια προσέγγισης της Αλήθειας."
Είναι γνωστό βέβαια πως όσο και να αυξήσουμε το πλήθος των πλευρών το πολύγωνο ποτέ δε θα γίνει κύκλος, γιατί ο κύκλος είναι ένα τελείως ιδεατό σχήμα, όπως ίσως είναι και η Αλήθεια.

Αυτός όμως είναι μόνο ο ένας από τους τέσσερις άξονες στους οποίους νομίζω ότι κινείται ο Μαρτίνες. Θέλοντας να αποφύγω ένα εκτενές κείμενο θα σταματήσω εδώ και θα αναφερθώ, ίσως, σε μια άλλη ανάρτηση στα γλωσσικά παιχνίδια του Βιντγκεστάιν, και τις διαφορετικές μορφές ευφυίας που παίζουν σημαντικότατο ρόλο στην πλοκή της ακολουθίας.
Μπορεί βέβαια και να μην ξαναγράψω για το συγκεκριμένο βιβλίο, παρόλο που υπάρχουν κι άλλα που μου άρεσαν, αφού ο λόγος που έγραψα σήμερα ήταν να πω στον φίλο μου τον Αλέξανδρο για ποιο λόγο μου άρεσε εμένα τόσο πολύ αυτό το βιβλίο.
Έτσι απλά, επειδή υπάρχει μια διαφορά, στον τρόπο που ο καθένας μας ακούει μια ιστορία. Κι όπως έχει πει κι ο Έρμαν Έσσε: το μόνο αληθινό μέρος μιας ιστορίας είναι το μέρος που πιστεύει αυτός που την ακούει.

Υ.Γ. "Η ακολουθία της Οξφόρδης" γράφτηκε από τον Μαρτίνες δώδεκα χρόνια μετά από το "Σχετικά με τον Ροδερέρ", στο οποίο "πρωταγωνιστεί" το θεώρημα του Σέλντομ (!). Ο ίδιος ο Σέλντομ δεν υπήρχε ακόμη...
mathandliterature.blogspot.com

Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2009

Επιστολές σε μία νεαρή μαθηματικό

Ο Ian Stewart γράφει 21 επιστολές σε μία νεαρή μαθηματικό καθώς παρακολουθεί τις σπουδές της και αργότερα την επιστημονική της πορεία, από τις τελευταίες τάξεις του σχολείου μέχρι που καταφέρνει πια να γίνει πανεπιστημιακός.
Σ’ αυτές τις αποστολές μιλά σχεδόν για ο,τιδήποτε έχει να κάνει μ’ αυτήν την επιστήμη: γιατί χρειάζονται τα μαθηματικά, γιατί τα σπουδάζουμε, πώς τα μελετάμε, πώς τα διδάσκουμε σωστά, ποια είναι τα δύσκολα και τα άλυτα προβλήματα, ποιοι ήταν οι κορυφαίοι μαθηματικοί, ακόμη και για τη σχέση των μαθηματικών με τη θρησκεία.
Ένα βιβλίο από ένα συγγραφέα που πραγματικά ερωτεύτηκε τα μαθηματικά και του οποίου «η καρδιά του φτερουγίζει όταν μαθαίνει πως κάποια θέλει να σπουδάσει μαθηματικά».
Ιδιαίτερα καλό ήταν το ένατο κεφάλαιο όπου ο Ian Stewart τονίζει το μερίδιο ευθύνης που έχει η ίδια ο μαθήτρια κατά τη μάθηση: να διαβάζει όσο το δυνατόν περισσότερα γύρω από το θέμα, να μην αποκαρδιώνεται από τις δυσκολίες, και να είναι υπομονετική όσον αφορά τους καρπούς της προσπάθειάς της, αφού παίρνει ως δεδομένο ότι ασχολείται με κάτι που την ενδιαφέρει και η ίδια έχει διαλέξει!

Το βιβλίο τιμήθηκε με το ΒΡΑΒΕΙΟ Peano 2006 που απονέμεται, κάθε χρόνο, στο καλύτερο βιβλίο για την εκλαϊκευση των μαθηματικών.

Δευτέρα 5 Ιανουαρίου 2009

Logicomix: Ένα Εικονογραφημένο Μυθιστόρημα για τη Λογική και τα Μαθηματικά

To LOGICOMIX είναι ένα γραφικό μυθιστόρημα (graphic novel), δηλαδή μυθιστόρημα σε μορφή κόμικς, που έγραψαν ο Απόστολος Δοξιάδης και ο Χρίστος Παπαδημητρίου, και σχεδίασε ο Αλέκος Παπαδάτος, με χρωματισμούς της Αnnie Di Donna. Το βιβλίο διηγείται παράλληλα δυο ιστορίες: η πρώτη είναι η ίδια η ιστορία της δημιουργίας του και εξελίσσεται στη σημερινή Αθήνα, με πρωταγωνιστές τους δημιουργούς του. Η άλλη ιστορία, που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, αναφέρεται στην εξέλιξη της μαθηματικής λογικής από τα τέλη του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, καθώς και το πως μια κατά βάση φιλοσοφική αναζήτηση οδήγησε στη δημιουργία των πρώτων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Μεγάλο βάρος δίνεται στο ιστορικό πλαίσιο της ιστορίας, και στον τρόπο που αυτό επηρέασε τους βασικούς πρωταγωνιστές της, δηλαδή τον Bertrand Russell και τους Frege, Cantor, Hilbert, Wittgenstein, Goedel και Turing. Στην ομιλία μου θα παρουσιάσω την ιστορία της γέννησης και της εξέλιξης του LOGICOMIX, που είναι ακόμη εν προόδω, με ιδιαίτερη έμφαση στην οπτική δουλειά, την έρευνά μας στην τόσο σημαντική αυτή περίοδο για την ιστορία των μαθηματικών – και όχι μόνο – καθώς και τις τεχνικές της δημιουργίας του κόμικ.